Z cyklu "W poszukiwaniu jedności sztuk - totalne dzieło sztuki"
Wykład on-line Kamili Dworniczak
Surrealizm był nie tylko kierunkiem artystycznym, ale światopoglądem. Rzeczywistość, odmieniona zwłaszcza za sprawą tragicznych doświadczeń I wojny światowej, wymagała przyjęcia nowej wobec niej postawy, uwzględniającej egzystencjalną niepewność podmiotu. Stojąca u podstaw surrealizmu koncepcja obrazu nie była więc związana z żadnym konkretnym medium. Miała opierać się na wykreowaniu mentalnej przestrzeni, w której do głosu dojść mogły indywidualne impulsy psychiczne, wyobraźnia, pamięć. Surrealistów interesowały zatem produktywne, znaczące zderzenia niekoherentnych elementów i doświadczeń, rozmaitych obszarów sztuki, zwłaszcza obrazu i słowa. Fenomenem intermedialnym, który doskonale wcielał potrzeby uczestników nurtu, oferując wieloaspektowe przeżycie nad-rzeczywistości, była książka. Stanowiła ona zarówno obciążony znaczeniem przedmiot (surrealistyczny obiekt – fetysz), jak też swego rodzaju wehikuł, uruchamiający złożony proces wyzwalania obrazów w umyśle odbiorcy-czytelnika. Surrealistyczne książki zaskakiwały – bywały ilustrowane wierszami, przeznaczone do dotykania, wydzielały zapachy. W niniejszym wykładzie wybrane przykłady książek posłużą jako punkt wyjścia dla rozważenia sposobu myślenia surrealistów o sztuce i świecie.