O nas

   Hieronim Łopaciński (1860-1906)

Hieronim Łopaciński, patron Miejskiej Biblioteki Publicznej w Lublinie, nie pochodził z Lublina. Urodził się 30 września 1860 roku w Ośnie Górnym na Kujawach. Sytuacja polityczna w Polsce po Powstaniu Styczniowym zmusiła ojca przyszłego uczonego do szukania pracy w Kaliszu. W mieście tym Hieronim Łopaciński ukończył gimnazjum, ze srebrnym medalem.
Stąd wyjechał na Uniwersytet Warszawski, gdzie po czterech latach nauki otrzymał dyplom kandydata nauk i złoty medal za swą rozprawę dyplomową. Do Lublina Hieronim Łopaciński przybył z Warszawy w styczniu 1884 roku. Podjął tutaj pracę wykładowcy w gimnazjum. Nie znajdując satysfakcji w pracy zawodowej Łopaciński pogrążył się we własne poszukiwania naukowe.

W hierarchii jego zainteresowań na pierwszym miejscu znajdowało się ludoznawstwo, potem językoznawstwo, historia, a następnie muzealnictwo i związana z nim archeologia i prehistoria. Postawienie na pierwszym miejscu etnografii w badaniach naukowych Łopacińskiego wiąże się z panującym w Polsce końca XIX wieku nurtem ideowym, skierowanym ku siłom tkwiącym w warstwie chłopskiej.

H. Łopaciński rozumiał pracę naukową jako służbę narodową, nieustanną pracę realną w różnorodnych gałęziach nauki. Jako działacz - obywatel reprezentował typ ostrożnego pozytywisty, organizującego ochronę zabytków przeszłości. Badał zjawiska i wątki w podaniach i bajkach, zajmował się przysłowiami i gwarą, zbierał różne materiały z kultury społecznej, szczególnie dotyczące "sobótek", nie pomijał faktów z kultury materialnej. Mobilizował wszelkiego rodzaju zbieraczy pamiątek kultury narodowej, a specjalnie kultury ludu polskiego, dawnej i współczesnej. Ukoronowaniem jego wysiłków było zorganizowanie wystawy rolniczo - przemysłowej w Lublinie w 1901 roku. Był to pierwszy poważniejszy pokaz przeglądowy wartości ludowych z terenu Lubelszczyzny, który stanowił podstawę do dalszej działalności, przede wszystkim do zorganizowania muzealnych zbiorów etnograficznych.

Pracując na prowincji, z dala od wielkich zbiorów książek, Łopaciński był zmuszony do stworzenia własnego podręcznego księgozbioru .W ciągu dwudziestu trzech lat swego pobytu w Lublinie Łopaciński zgromadził ponad 10 000 tomów książek, a także wiele inkunabułów, rękopisów, rycin, atlasów, a nawet zbiorów ceramicznych i numizmatycznych. Instynkt zbieracza kazał mu gromadzić dokumenty bez względu na ich przydatność, choćby po to tylko aby uratować stary dokument przed zniszczeniem. Księgozbiór Łopacińskiego znali inni naukowcy, badacze i studenci. Jako uczony należał do typu altruistów, chętnie udzielających innym swych wiadomości i zdobyczy. Hieronim Łopaciński uważał zgodnie z zasadami pozytywizmu, że każda praca, nawet ta najmniej efektowna, sumuje się w wielkie dokonania pod warunkiem systematyczności i obowiązkowości, a także kompetencji w jej wykonaniu, w poczuciu odpowiedzialności za wszystko co się robi.

W tym tkwi także idea Łopacińskiego pozostawienia swojego księgozbioru społeczeństwu lubelskiemu, jako zadatku przyszłej dużej biblioteki publicznej. Natomiast przedmioty archeologiczne, numizmatyczne oraz inne kulturoznawcze przeznaczył jako podstawę muzeum lubelskiego. Zamysł Hieronima Łopacińskiego, po jego przedwczesnej i tragicznej śmierci
(24 sierpnia 1906 roku) zrealizowali przyjaciele, stawiajac mu pomnik w postaci biblioteki jego imienia.

Iwona Kaczor

"Któż Go nie znał w Lublinie? Z zarośniętą brodą,
abnegat w okularach, spoza których oczy
spoglądały poważnie i mądrze, choć młodo,
po znajomych ulicach do gimnazjum kroczył "...
K. A. Jaworski